„Kurtyna”, Agatha Christie

"Curtain: Poirot's Last Case", Agatha Christie

Herkules Poirot… Każdy, kto kiedykolwiek zetknął się z twórczością Agathy Christie, z pewnością zna tego belgijskiego detektywa i jego „małe szare komórki”. Kiedy pisarka opublikowała powieść „Kurtyna”, w której Poirot umiera, w „The New York Times” ukazał się artykuł na jego temat. Dziś przedstawię wam właśnie tę książkę.

Fabuła powieści zaczyna się, kiedy kapitan Arthur Hastings (przyjaciel detektywa, którego czytelnicy mieli okazję poznać w kilku innych powieściach) dostaje od Poirota list z propozycją spotkania w miasteczku Styles. Herkules jest już starszym, schorowanym człowiekiem i czuje, że nie pożyje długo, chce więc powspominać stare, dobre czasy. Hastings także ma ochotę powspominać. Już kiedyś był w tej miejscowości, odwiedzając swojego kolegę i przy okazji rozwiązując tajemnicę, która rozegrała się w jego posiadłości (była to pierwsza znana sprawa Poirota, opisana w „Tajemniczej historii w Styles”). Jednak teraz John Cavendish nie żyje, wszyscy jego krewni mieszkający w tamtym domu także już umarli. W posiadłości mieści się pensjonat prowadzony przez starsze małżeństwo i właśnie tam przebywa aktualnie Poirot.

Kiedy tylko kapitan Hastings przyjeżdża do pensjonatu, detektyw ujawnia mu prawdziwy, znacznie mniej sentymentalny powód, dla którego chciał się z nim spotkać. Otóż Herkules dowiedział się, że w ostatnim czasie nagłośnione zostało pięć zbrodni popełnionych w okolicy. Pięć, pozornie niezwiązanych ze sobą przestępstw. Nikt nie poddawał w wątpliwość tożsamości ich sprawców i ludzie ci albo zostali szybko skazani, albo – jeśli nie było wystarczających dowodów – przynajmniej potępieni przez opinię publiczną. Ale Poirot odkrył, że w momencie popełnienia każdego z tych przestępstw na miejscu obecna była ta sama osoba, tajemniczy Iks, który na pozór nie miał z nimi nic wspólnego. Belg dochodzi do oczywistego wniosku, że to właśnie ta osoba musiała popełnić wszystkie te przestępstwa. A na dodatek tak się składa, że jest ona obecnie w tym samym pensjonacie, w którym przebywają detektyw i jego przyjaciel. Całkiem możliwe, że po raz kolejny będzie chciała kogoś zabić. Poirot prosi więc Hastingsa o obserwację gości i rozmowy z nimi, aby wyłapać wszystkie podejrzane szczegóły. Nie chce jednak powiedzieć kapitanowi, kim jest Iks, ponieważ Arthur mógłby dać po sobie poznać, że to wie i znaleźć się w niebezpieczeństwie.

W pensjonacie przebywają:

• Pułkownik Toby Luttrell – emerytowany wojskowy, teraz prowadzący wraz z żoną pensjonat w Styles;
• Daisy Luttrell – jego apodyktyczna żona;
• Doktor John Franklin – znakomity naukowiec; przebywa w Styles, by w spokoju prowadzić coraz to nowe badania;
• Barbara Franklin – jego żona, kobieta egoistyczna i wymyślająca sobie coraz to inne dolegliwości po to, by zwrócić na siebie uwagę otoczenia;
• Siostra Craven – młoda i ponętna pielęgniarka, opiekująca się panią Franklin; nienawidzi swej chlebodawczyni;
• Judith Hastings – najmłodsza córka kapitana Hastingsa, asystentka doktora Franklina, dziewczyna bez reszty pochłonięta pracą; ma poglądy komunistyczne– tępi osoby „bezużyteczne”;
• Stephen Norton – starszawy przyrodnik wyjątkowo niskiego wzrostu, człowiek cichy i spokojny, którego głównym zajęciem w Styles jest oglądanie ptactwa przez lornetkę;
• Sir William Boyd Carrington – były gubernator jednej z indyjskich  Dorobił się wielkiego majątku. Człowiek odważny i inteligentny, od razu przypadł do gustu Hastingsowi;
• Elisabeth Cole – kobieta po trzydziestce o ponurym usposobieniu, naprawdę nosiła nazwisko Litchfield, jednak zmieniła je ze względu na udział w jednej ze wspomnianych na początku przez Poirota spraw, kiedy to zamordowany został ojciec tyranizujący rodzinę, a do zbrodni przyznała się jedna z sióstr Elisabeth, Maggie;
• Major Allerton – człowiek uznawany przez wszystkich za łajdaka i kobieciarza;
• Curtiss – obecny pielęgniarz Poirota, zatrudniony po odprawieniu wiernego George’a. Potężnie zbudowany mężczyzna o niskim ilorazie inteligencji.

Hastings szybko zaznajamia się ze wszystkimi gośćmi, ale nie potrafi odgadnąć tożsamości Iksa. Niedługo później zdarza się wypadek: pułkownik Luttrell strzela w kierunku tego, co zdaje się być królikiem i przypadkowo postrzeliwuje swoją żonę. Arthur jest przekonany, że emerytowany wojskowy jest zbyt doświadczonym strzelcem, żeby móc się tak pomylić – kobieta musiała zostać trafiona drugim strzałem, oddanym z ukrycia przez Iksa.

Niedługo po wypadku pani Luttrell, Arthur Hastings zaniedbuje sprawę Iksa, martwiąc się o swoją córkę, która wyraźnie romansuje z majorem Allertonem. Jednak panna Hastings jest uparta i rozmowa z nią na ten temat odnosi skutek odwrotny do zamierzonego. Dziewczyna obraża się na ojca i wcale nie zamierza zerwać znajomości z wojskowym. W związku z tym Arthur postanawia zabić Allertona, co jednak mu się nie udaje, ponieważ zasypia przed wykonaniem planu.

Wkrótce dochodzi do kolejnego tragicznego zdarzenia – umiera Barbara Franklin, której ktoś dodał do kawy śmiertelną dawkę fizostygminy (organicznego związku chemicznego). Po pobieżnym śledztwie, sąd stwierdza, że popełniła ona samobójstwo. Przemawia za tym fakt, że kobieta niedawno wspominała o chęci zabicia się. Pomimo, że Hastings ma inne zdanie, nie może niczego udowodnić; zbyt wiele osób miało okazję, żeby zatruć kawę pitą przez ofiarę.

Pewnego dnia dochodzi do dziwnego zdarzenia. Podczas spaceru odbywanego przez Hastingsa z panną Cole i Nortonem, ten ostatni widzi coś przez lornetkę i jest bardzo poruszony. Gdy kapitanowi udaje się w końcu przekonać mężczyznę do przekazania mu lornetki, w oglądanym przez niego miejsca nic już nie widać. Nieco później przyrodnik zwierza się Hastingsowi, że widział wtedy coś, co mogło mieć do czynienia ze śmiercią Barbary. Kapitan z radością przyjmuje tę informację oraz fakt, że Norton chce zawiadomić o swoim odkryciu Poirota. Kiedy jednak próbuje dowiedzieć się czegoś na ten temat, detektyw nie odpowiada na jego pytania. Następnego dnia Norton zostaje znaleziony martwy, z raną postrzałową na środku czoła.

Wkrótce Herkules Poirot umiera, a Hastings bezskutecznie stara się znaleźć rozwiązanie zagadki. W końcu zaczyna nawet podejrzewać o popełnienie tych zbrodni własną córkę, Judith. Czyżby jej poglądy popchnęły ją do dosłownego „usuwania bezużytecznych”? Cztery miesiące później kapitan dostaje list napisany przez Belga przed jego śmiercią, który zgodnie z ostatnią wolą detektywa miał mu zostać wręczony właśnie po takim okresie od śmierci Herkulesa. List ten zawiera rozwiązanie zagadki oraz pewne dodatkowe informacje, które z jednej strony sprawiają Hastingsowi ulgę, a z drugiej mocno go szokują. O co chodzi? I kto jest prawdziwym Iksem? Aby poznać odpowiedzi na te pytania, przeczytajcie „Kurtynę”.

Okładka polskiego wydania książki
(obrazek znaleziony w grafice Google)

Bonus: początek artykułu z „The New York Times”
napisanego przez Thomasa Laska po publikacji „Kurtyny”
(obrazek znaleziony na Pintereście)