„The Lady of Shallot”, Alfred, Lord Tennyson
"Pani na Shallot", Alfred Tennyson

„The Lady of Shalott”, Alfred, Lord Tennyson (1842)

Part I
On either side the river lie
Long fields of barley and of rye,
That clothe the wold and meet the sky;
And thro’ the field the road runs by
       To many-tower’d Camelot;
And up and down the people go,
Gazing where the lilies blow
Round an island there below,
       The island of Shalott.
Willows whiten, aspens quiver,
Little breezes dusk and shiver
Thro’ the wave that runs for ever
By the island in the river
       Flowing down to Camelot.
Four gray walls, and four gray towers,
Overlook a space of flowers,
And the silent isle imbowers
       The Lady of Shalott.
By the margin, willow veil’d,
Slide the heavy barges trail’d
By slow horses; and unhail’d
The shallop flitteth silken-sail’d
       Skimming down to Camelot:
But who hath seen her wave her hand?
Or at the casement seen her stand?
Or is she known in all the land,
       The Lady of Shalott?
Only reapers, reaping early
In among the bearded barley,
Hear a song that echoes cheerly
From the river winding clearly,
       Down to tower’d Camelot:
And by the moon the reaper weary,
Piling sheaves in uplands airy,
Listening, whispers ” 'Tis the fairy
       Lady of Shalott.”
Part II
There she weaves by night and day
A magic web with colours gay.
She has heard a whisper say,
A curse is on her if she stay
       To look down to Camelot.
She knows not what the curse may be,
And so she weaveth steadily,
And little other care hath she,
       The Lady of Shalott.
And moving thro’ a mirror clear
That hangs before her all the year,
Shadows of the world appear.
There she sees the highway near
       Winding down to Camelot:
There the river eddy whirls,
And there the surly village-churls,
And the red cloaks of market girls,
       Pass onward from Shalott.
Sometimes a troop of damsels glad,
An abbot on an ambling pad,
Sometimes a curly shepherd-lad,
Or long-hair’d page in crimson clad,
       Goes by to tower’d Camelot;
And sometimes thro’ the mirror blue
The knights come riding two and two:
She hath no loyal knight and true,
       The Lady of Shalott.
But in her web she still delights
To weave the mirror’s magic sights,
For often thro’ the silent nights
A funeral, with plumes and lights
       And music, went to Camelot:
Or when the moon was overhead,
Came two young lovers lately wed:
„I am half sick of shadows,” said
       The Lady of Shalott.
Part III
A bow-shot from her bower-eaves,
He rode between the barley-sheaves,
The sun came dazzling thro’ the leaves,
And flamed upon the brazen greaves
       Of bold Sir Lancelot.
A red-cross knight for ever kneel’d
To a lady in his shield,
That sparkled on the yellow field,
       Beside remote Shalott.
The gemmy bridle glitter’d free,
Like to some branch of stars we see
Hung in the golden Galaxy.
The bridle bells rang merrily
       As he rode down to Camelot:
And from his blazon’d baldric slung
A mighty silver bugle hung,
And as he rode his armour rung,
       Beside remote Shalott.
All in the blue unclouded weather
Thick-jewell’d shone the saddle-leather,
The helmet and the helmet-feather
Burn’d like one burning flame together,
       As he rode down to Camelot.
As often thro’ the purple night,
Below the starry clusters bright,
Some bearded meteor, trailing light,
       Moves over still Shalott.
His broad clear brow in sunlight glow’d;
On burnish’d hooves his war-horse trode;
From underneath his helmet flow’d
His coal-black curls as on he rode,
       As he rode down to Camelot.
From the bank and from the river
He flash’d into the crystal mirror,
„Tirra lirra,” by the river
       Sang Sir Lancelot.
She left the web, she left the loom,
She made three paces thro’ the room,
She saw the water-lily bloom,
She saw the helmet and the plume,
       She look’d down to Camelot.
Out flew the web and floated wide;
The mirror crack’d from side to side;
„The curse is come upon me,” cried
       The Lady of Shalott.
Part IV
In the stormy east-wind straining,
The pale yellow woods were waning,
The broad stream in his banks complaining,
Heavily the low sky raining
       Over tower’d Camelot;
Down she came and found a boat
Beneath a willow left afloat,
And round about the prow she wrote
       The Lady of Shalott.
And down the river’s dim expanse
Like some bold seër in a trance,
Seeing all his own mischance—
With a glassy countenance
       Did she look to Camelot.
And at the closing of the day
She loosed the chain, and down she lay;
The broad stream bore her far away,
       The Lady of Shalott.
Lying, robed in snowy white
That loosely flew to left and right—
The leaves upon her falling light—
Thro’ the noises of the night
       She floated down to Camelot:
And as the boat-head wound along
The willowy hills and fields among,
They heard her singing her last song,
       The Lady of Shalott.
Heard a carol, mournful, holy,
Chanted loudly, chanted lowly,
Till her blood was frozen slowly,
And her eyes were darken’d wholly,
       Turn’d to tower’d Camelot.
For ere she reach’d upon the tide
The first house by the water-side,
Singing in her song she died,
       The Lady of Shalott.
Under tower and balcony,
By garden-wall and gallery,
A gleaming shape she floated by,
Dead-pale between the houses high,
       Silent into Camelot.
Out upon the wharfs they came,
Knight and burgher, lord and dame,
And round the prow they read her name,
       The Lady of Shalott.
Who is this? and what is here?
And in the lighted palace near
Died the sound of royal cheer;
And they cross’d themselves for fear,
       All the knights at Camelot:
But Lancelot mused a little space;
He said, „She has a lovely face;
God in his mercy lend her grace,
       The Lady of Shalott.”

Source of the text: https://www.poetryfoundation.org/poems/45360/the-lady-of-shalott-1842

 

The poem was inspired by a 13th-century Italian short prose text Donna di Scalotta. It tells the story of Elaine of Astolat, a character from an Arthurian legend, loosely based on medieval sources. This text inspired many painters, especially the Pre-Raphaelites.

William Maw Egley, „The Lady of Shalott”, 1858 (Source)

Tennyson’s poem also inspired Agatha Christie’s book „The Mirror Crack’d from Side to Side” featuring the amateur detective Miss Marple, first published by Collins Crime Club on 12 November 1962. The title of this novel is a direct quote from the third part of the poem.

Dust-jacket illustration of the first UK edition of
„The Mirror Crack’d from Side to Side”
(Source)

„Pani na Shalott”
(tłum. Monika Szwaja)

Część I
Gdzie rzeki nurt nizinę tnie,
Gdzie łany zboża w rannej mgle
Do nieba dążą, srebrząc się,
Gościniec zbiega w dół i mknie
Ku wieżom miasta Camelot.

A kiedy blady wstanie świt
Wędrowcom zda się, że to zwid:
Na falach rzeki zamku szczyt –
To wyspa jest Shalott.

Tam łanem rośnie lilii kwiat,
Odwieczne fale goni wiatr,
Na fali biały łodzi ślad,
Lub barek, co przez rzeczny trakt
Zdążają w dół, do Camelot.

I tylko czasem pośród drzew
Zamiera cichy wiatru wiew
I słyszą ludzie słodki śpiew –
To pani na Shalott.

Część II
Od lat na wieży swojej trwa,
Tkaninę cienką pilnie tka,
Kolorów sto w jej dłoniach gra,
Nie patrzy w okna gdzie światło dnia
I widok miasta Camelot.

Przestrzegał ją tajemny głos
Że jeśli spojrzy chociaż raz
Potężnej klątwy spadnie cios
I zginie pani na Shalott.

Więc tylko lustra jasne szkło
Obrazów jej pokaże sto
Gdy zechce widzieć wszystkich co
Cienistym traktem w dzień i w noc
Zdążają tam do Camelot.

Brzuchaty opat, wiejski gbur,
Żebrak wyschnięty niby wiór
I panien barwnych długi sznur
Nie spojrzą nawet na Shalott.

Część III
Pewnego ranka gdy księżyc zbladł
I brzask rumieńcem zdobił świat
Do okna jej jak promyk wpadł
Odbity w zbroi słońca ślad –
To rycerz gnał do Camelot.

Jak mleko biały jego koń,
Na złotym mieczu pewna dłoń,
Błękitne oczy jak morza toń
To on, sir Lancelot!

Rzuciła pani płótno w kąt,
Wrzeciono jej wypadło z rąk,
Słoneczny blask poraził ją,
Ujrzała jeźdźca pośród łąk,
Spojrzała w dół, na Camelot.

Zerwana nić jak cienki włos,
Zwierciadło pęka w drobin stos,
Klątwa nade mną – krzyczy w głos
Pani na Shalott.

Część IV
Burzliwą noc dał potem Bóg;
Na czarnym niebie czarny kruk,
Nie straszny pani gromów huk,
Opuszcza swego zamku próg,

I patrzy wciąż na Camelot.
Nad rzeki schodzi stromy brzeg,
Znajduje łódź w wilgotnej mgle,
Na burcie pisze imię swe –
„Pani na Shalott”.

Zaszumiał traw nadrzecznych chór,
Przeleciał ptak z poszumem piór,
Plusnęła woda wokół burt,
Już niesie panią bystry nurt,
Tam w dół, gdzie miasto Camelot.

Schyliły się konary drzew
I coraz ciszej brzmiał jej śpiew
Aż w końcu śmierci chłodny wiew
Otulił panią na Shalott.

A kiedy miasto zbudził świt,
Rycerz i dama, i kto żyw
Nad cichą rzekę wszyscy szli;
Kim była, tego nie wie nikt
W szlachetnym mieście Camelot.

Lancelot w zamyśleniu stał
I rzecze: „Bóg ją w łaskach miał,
Urodę wielką i wdzięk jej dał,
Pani na Shalott…

Źródło tekstu: https://www.monikaszwaja.pl/dzwiek/piosenki/pani-z-shalott

Poemat został zainspirowany XIII-wiecznym włoskim tekstem prozatorskim Donna di Scalotta”. Opowiada on historię Elaine z Astolat, postaci z legendy arturiańskiej, luźno opartej na średniowiecznych źródłach. Tekst ten zainspirował wielu malarzy, zwłaszcza prerafaelitów.

William Maw Egley, „The Lady of Shalott” („Pani na Shalott”), 1858 (Źródło)

Wiersz Tennysona zainspirował również książkę Agathy Christie „The Mirror Crack’d from Side to Side” z detektywem-amatorem panną Marple, opublikowaną po raz pierwszy przez Collins Crime Club 12 listopada 1962 roku. Tytuł tej powieści w oryginale jest bezpośrednim cytatem z trzeciej części wiersza. Polska wersja nawiązuje do tłumaczenia „Pani na Shalott” napisanego przez Piotra Cholewę, tytuł powieści w tłumaczeniu brzmi Zwierciadło pęka w odłamków stos” (w powyższym tłumaczeniu Moniki Szwaji ten fragment został oddany jako „Zwierciadło pęka drobin stos”).

Zwierciadło pęka w odłamków stos

Okładka polskiego wydania książki
„Zwierciadło pęka w odłamków stos”
z 2024 roku (Źródło)